Czym jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa nie jest jednostką chorobową sama w sobie, lecz zespołem objawów wynikających z podrażnienia lub ucisku nerwu kulszowego – największego nerwu w ludzkim ciele.
Typowe objawy rwy kulszowej:
-
- ból promieniujący od dolnej części pleców przez pośladek do tylnej części uda,
-
- ból sięgający łydki lub stopy,
-
- drętwienie i mrowienie kończyny dolnej,
-
- osłabienie siły mięśniowej,
-
- nasilenie objawów podczas siedzenia, kaszlu lub pochylania się.
Najczęstsze przyczyny:
-
- przepuklina jądra miażdżystego (dyskopatia),
-
- zwężenie kanału kręgowego,
-
- zespół mięśnia gruszkowatego,
-
- urazy oraz przeciążenia mechaniczne kręgosłupa.
Jak fizjoterapia pomaga w leczeniu rwy kulszowej?
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi klinicznymi fizjoterapia stanowi podstawową, niefarmakologiczną metodę leczenia rwy kulszowej, zarówno w fazie ostrej, jak i przewlekłej.
1. Terapia manualna i mobilizacja
Metaanaliza Lewis i wsp. (2021) opublikowana w Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy wykazała, że techniki terapii manualnej – w tym mobilizacje kręgosłupa lędźwiowego, trakcje oraz techniki neurodynamiczne nerwu kulszowego – prowadzą do istotnej redukcji bólu oraz poprawy funkcji u pacjentów z rwą kulszową.
2. Ćwiczenia indywidualne i stabilizacja tułowia
Indywidualnie dobrane ćwiczenia są fundamentem skutecznej rehabilitacji. Wytyczne NICE (2020) rekomendują programy obejmujące:
-
- ćwiczenia stabilizacji centralnej (core stability),
-
- ćwiczenia kierunkowe (np. metoda McKenziego),
-
- ćwiczenia neurodynamiczne poprawiające ślizg nerwu kulszowego.
Badania van Middelkoop i wsp. (2016) potwierdzają, że regularna terapia ruchowa:
-
- zmniejsza intensywność bólu,
-
- poprawia sprawność funkcjonalną,
-
- ogranicza ryzyko przejścia bólu w postać przewlekłą.
3. Edukacja pacjenta i ergonomia – element często niedoceniany
Nowoczesna fizjoterapia nie ogranicza się wyłącznie do technik manualnych i ćwiczeń. Kluczowym elementem jest edukacja pacjenta.
Jak pokazują badania, m.in. van Middelkoop i wsp., odpowiednia edukacja:
-
- zmniejsza lęk przed ruchem (kinezjofobię),
-
- poprawia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych,
-
- wpływa na długoterminowe efekty leczenia.
Pacjent uczy się, jak bezpiecznie siedzieć, podnosić ciężary, spać oraz jak modyfikować codzienną aktywność, by nie prowokować nawrotu objawów.
Czy zawsze potrzebne są badania obrazowe?
Choć rezonans magnetyczny (MRI) bywa pomocny w diagnostyce, aktualne rekomendacje – m.in. American College of Physicians – wskazują, że rutynowe wykonywanie badań obrazowych nie jest konieczne, jeśli nie występują tzw. objawy alarmowe.
Do objawów wymagających pilnej diagnostyki należą:
-
- postępujące niedowłady,
-
- zaburzenia czucia w okolicy krocza,
-
- nietrzymanie moczu lub stolca.
W większości przypadków kluczowe znaczenie ma dokładne badanie funkcjonalne i neurologiczne przeprowadzone przez fizjoterapeutę.
Co jeszcze mówi nauka?
-
- Większość epizodów rwy kulszowej ma korzystne rokowanie przy leczeniu zachowawczym.
-
- Wczesne wdrożenie aktywnej fizjoterapii skraca czas trwania objawów.
-
- Długotrwałe unikanie ruchu i nadmierny odpoczynek mogą opóźniać powrót do zdrowia.
Jeśli zmagasz się z bólem promieniującym do nogi – nie zwlekaj. Odpowiednio prowadzona fizjoterapia może znacząco skrócić czas leczenia i pomóc wrócić do pełnej aktywności.
Health Pro – Centrum Medyczne Wrocław
+48 731 981 057
kontakt@healthproclinic.pl
Źródła naukowe
-
- Konstantinou K, Dunn KM. Sciatica: review of epidemiological studies and prevalence estimates. The Lancet Rheumatology, 2020.
-
- Lewis R et al. Manual therapy and exercise for sciatica: a systematic review and meta-analysis. J Orthop Sports Phys Ther, 2021.
-
- NICE. Low back pain and sciatica in over 16s: assessment and management., 2020.
-
- van Middelkoop M et al. Exercise therapy for sciatica: a systematic review and meta-analysis. Eur Spine J, 2016.
-
- Chou R et al. Diagnostic imaging for low back pain. Ann Intern Med, 2011.